Comeback van mazelen en kinkhoest?

Mazelen en kinkhoest leken tien jaar geleden zowat van de Belgische bodem verdwenen, maar sinds enkele jaren flakkeren de kinderziekten weer op. ‘Het spijtige gevolg van gebrekkige vaccinatie’, beklemtoont prof. dr. José Ramet, diensthoofd pediatrie.

Een kind dat mazelen of kinkhoest kreeg, was in de jaren tachtig nog de normaalste zaak van de wereld. Met de algemene introductie van vaccinaties tegen de ziekten veranderde dat geleidelijk. Dr. Tine Boiy, kinderarts in opleiding, zag tot voor kort nog nooit een patiënt met mazelen. ‘De symptomen van de meeste kinderziekten leer je herkennen tijdens je stages, maar die quasi uitgestorven kinderziekten kennen we alleen uit onze cursus’, vertelt ze.

Sinds enkele jaren duiken mazelen en kinkhoest echter weer af en toe op in Europa. De oorzaak ligt bij een gebrekkige vaccinatie. ‘Bij kinkhoest moet de vaccinatie worden hernieuwd in het eerste leerjaar en in het derde jaar secundair’, zegt prof. dr. José Ramet. ‘Dat gebeurt echter niet altijd. Het vaccin tegen de mazelen is dan weer in een slecht daglicht gekomen nadat het eind jaren negentig in Engeland in verband was gebracht met het ontstaan van autisme. Een fabel, maar het kwaad was geschied. Nog altijd zijn er ouders die hun kinderen niet meer tegen de mazelen willen laten vaccineren.’

Onbekend is ongevreesd

In België krijgt de grote meerderheid van de baby’s de nodige prikken via Kind en Gezin. Opvolgvaccinaties gebeuren op school, via het CLB. De dekkingsgraad in België is bijzonder hoog. ‘Als een voldoende grote groep zich laat vaccineren, wordt de ziekte op de duur zo zeldzaam dat ook de niet-gevaccineerden niet meer worden getroffen’, zegt Ramet. ‘De pokken hebben we zo volledig kunnen uitroeien. Het vaccin wordt zelfs niet meer gegeven. Ook polio komt wereldwijd nog amper voor, maar om elk risico weg te nemen blijven we nog een tijd vaccineren.’ Het succes van het vaccinatieprogramma in België heeft paradoxaal genoeg ook een keerzijde. Boiy: ‘Niemand die nog een kind kent dat ernstig ziek is geweest van de mazelen. Net daarom durven sommige ouders die inenting te schrappen en neemt het aantal gevallen opnieuw toe.’

De groep vaccinatieweigeraars in Europa is de afgelopen jaren gestegen. ‘Zo zijn er in Zuid-Nederland vrij veel mensen tegen vaccinatie gekant om religieuze redenen’, haalt Boiy aan. ‘Dat voelen we tot in Antwerpen. Een paar jaar geleden flakkerde kinkhoest weer op in Zuid-Nederland. In de provincie Antwerpen kondigden de eerste gevallen zich toen sneller aan dan in de andere provincies.’ 

Geen banale ziekten

Mensen vergeten soms dat mazelen en kinkhoest geen banale ziekten zijn. Bij de meeste patiënten verloopt alles zonder veel erg, maar een kleine minderheid ontwikkelt heel ernstige complicaties. Dat kan gaan tot acute ademhalingsproblemen of zelfs een klaplong bij kinkhoest, en een longontsteking, hersenvliesontsteking of hersenontsteking bij mazelen. Geen enkel vaccin beschermt 100 procent. Ook kinderen die wel zijn ingeënt tegen mazelen of kinkhoest, lopen dus het risico om de ziekte toch te krijgen, al is die kans uiterst klein. ‘De kinderen met mazelen die we hier op consultatie zagen, waren allemaal niet gevaccineerd. Ze hadden contact gehad met kinderen uit buitenlandse regio’s waar mazelen nog vaker voorkomen’, legt Boiy uit.

Kinderen of jongeren die niet het gewone vaccinatieschema kregen, kunnen nog altijd een inhaalschema krijgen. ‘De bescherming is dan minder en de kans op nevenwerkingen groter’, verduidelijkt Ramet. ‘Voor sommige ziekten is het vanaf een zekere leeftijd niet meer zinvol. Het loont echter altijd de moeite om de mogelijkheid te bespreken met de huisarts.’

Ziek door vaccin?

Het idee dat je net door een vaccin ernstig ziek kunt worden, is een misvatting. ‘Alleen de vaccins tegen mazelen en het rotavirus zijn levende vaccins, gemaakt op basis van een sterk afgezwakte variant van het virus’, licht Ramet toe. ‘Na de inenting tegen mazelen treden er uiterst uitzonderlijk lichte symptomen op, maar die zijn veel milder dan de eigenlijke symptomen van de ziekte en van voorbijgaande aard.’ In het algemeen kunnen kinderen na een vaccinatie lichte koorts krijgen of wat hangerig zijn.

Als meer en meer ouders hun kinderen niet meer vaccineren, dreigt de zorgvuldig opgebouwde winst van decennia teniet te gaan. ‘Kinderartsen moeten daarom blijven hameren op het individuele en collectieve belang van vaccinaties’, besluit Ramet.

Kent u deze nog?

Volgende (kinder)ziektes zijn dankzij vaccinatie zo goed als verdwenen.

  • Bof of dikoor: gaat gepaard gaat met een ontsteking van de grote speekselklieren en kan bij jongens, door ontsteking van de teelballen, onvruchtbaarheid veroorzaken. Kan ook verlammingsverschijnselen en hersenontsteking veroorzaken.
  • Difterie of kroep: kan leiden tot ernstige ademhalingsproblemen en zelfs aantasting van het hartweefsel en het zenuwstelsel. Destijds een van de belangrijkste doodsoorzaken bij jonge kinderen.
  • Pokken: uiterst besmettelijke virusziekte waaraan 30% overleed. De laatste gevallen dateren van de eerste helft van de jaren zeventig van de vorige eeuw. Tot nog toe de enige ziekte die door een doorgedreven vaccinatieprogramma volledig van de aardbol is geveegd.
  • Poliomyelitis of kinderverlamming: leidt in het slechtste geval tot ernstige ademhalingsproblemen of, zoals de naam zegt, verlamming. Dankzij systematische (verplichte) vaccinatie in België uitgestorven.
  • Tetanus of klem: een gevreesd symptoom zijn (ademhalings)spierspasmen, met soms fatale afloop. Komt in Afrika nog voor.

Gerelateerde specialismen

Aangemaakt op
Laatste update op