Kunstmatige inseminatie met donorsperma (KID) biedt een oplossing voor koppels van wie de man onvruchtbaar is, voor alleenstaande vrouwen en voor lesbische koppels. Het CRG rekruteert spermadonoren onder meer op de kraamafdeling en in studentenmiddens. 'Sperma doneren gebeurt meestal uit altruïsme. Van de onkostenvergoeding van 50 euro word je niet rijk', zegt prof. dr. Luc Delbeke. Sinds enkele jaren bepaalt de wet dat één spermadonor bij maximaal zes vrouwen een zwangerschap tot stand mag brengen, om zo het risico op inteelt te beperken. Daardoor is er nu nood aan meer donoren. En dat terwijl de dalende zaadkwaliteit de zoektocht juist bemoeilijkt. Het CRG doet dan ook noodgedwongen een beroep op een commerciële Deense spermabank.
Wie kiest voor KID kan voorkeuren opgeven op het vlak van haarkleur, kleur van ogen, ras en lichaamslengte. Zo vergroot je de kans dat het kindje op zijn ouder(s) lijkt. 'Maar een hoog IQ of een knap uiterlijk zijn natuurlijk geen selectiecriteria', zegt Delbeke. Elke kandidaat-donor wordt bevraagd over ziektes in zijn familie. Hij ondergaat ook genetische tests en tests die specifieke antilichamen opsporen, onder meer om hiv en hepatitis B en C uit te sluiten.
Wachten op een eicel
Sommige jonge vrouwen produceren geen eicellen meer, bijvoorbeeld door een vervroegde menopauze. Via eiceldonatie kunnen ze toch een kind op de wereld zetten, al draagt het dan niet hun genetisch materiaal. Andere vrouwen kiezen voor een donoreicel omdat ze erfelijk belast zijn. Kandidaat-donoren worden gescreend op infectieziekten en erfelijke aandoeningen.
Anonieme eiceldonoren zijn echter zeldzaam doordat de behandeling vrij zwaar is. De wachttijd voor een donoreicel loopt daardoor al gauw op tot 2 of 3 jaar. Veel koppels zoeken dan ook zelf een donor. Als dat een bekende is, wordt in zowat de helft van de gevallen voor kruisdonatie gekozen. Daarbij wordt via het CRG anoniem geruild met een andere eiceldonor, wat minder confronterend is voor de biologische moeder en de wensouders.
Info: spermabank: T 03 821 33 65, http://spermabank.uza.be
Draagmoederschap: wat met de wet?
Een draagmoeder inschakelen kan een uitweg zijn voor vrouwen die geen baarmoeder meer hebben of bij wie innesteling niet mogelijk is. Koppels die een andere vrouw hun kind laten dragen, bewegen zich in België in een volstrekt juridisch vacuüm. Dat maakt beide partijen erg kwetsbaar. Als de draagmoeder beslist het kind toch te houden, is daar niets tegen te beginnen. Wettelijk gezien is zij namelijk de moeder. Ook als de wensouders het kind uiteindelijk niet willen, kan de draagmoeder wettelijk geen kant uit.
'Het CRG legt dergelijke aanvragen eerst voor aan het ethisch comité', zegt prof. dr. Luc Delbeke. 'Als de behandeling doorgaat, wijzen we beide partijen uitgebreid op de risico's en implicaties. We adviseren hen om een gemeenschappelijke advocaat te nemen en laten hen vooraf een document ondertekenen waarin geanticipeerd wordt op mogelijke probleemsituaties.'